Bekir Akkaya Özel Arşiv: Ordu Yöresi Halk Oyunları /A. Güner Gürgezoğlu

Bekir Akkaya Özel Arşiv: Ordu Yöresi Halk Oyunları /A. Güner Gürgezoğlu: Değerli Dostum A. Güner Gürgezoğlu’nun “Ordu Yöresi Halk Oyunları” konulu araştırmasını tekrar yayınlamanın faydalı olduğunu düşünüyorum.  B...

                 ORDU YÖRESİ HALK OYUNLARI /A. Güner Gürgezoğlu

Değerli Dostum A. Güner Gürgezoğlu’nun “Ordu Yöresi Halk Oyunları” konulu araştırmasını tekrar yayınlamanın faydalı olduğunu düşünüyorum.  Bu çalışma 2000’li yıllarda yapılmış olup yine aynı yılda A.Güner Gürgezoğlu adı ile sayfalarımızda yayımlanmıştır. Bekir AKKAYA /26.09.2021 /KUMRU

ORDU YÖRESİ HALK OYUNLARI

        5-6 Mayıs 1983 Tarihleri arasında Kültür ve Turizm bakanlığı milli folklör araştırma dairesi başkanlığı görevlileri ile ilimizin muhtelif yörelerinde araştırma çalışmalarını değerlendirip yeni araştırma çalışmaları halen A.S.O ve H.E.M müdürlüğünce

ve diğer gönüllülerce devam etmektedir.

         ORDU Folklörünü oluşturan halkımızın kimlerden oluştuğuna baktığımızda,

1- Yerli halk

2- 1877 - 1878 öncesi Gürcistan’dan göçerek gelen Gürcü Türkleri(93 Harbi).

3- 1910 ve daha sonra Selanik’ten gelen ve buradaki Rum’larla mübadele edilen Selanik Türkleri.

4- 1917 öncesi birinci dünya savaşında Rus istilası sırasında göç edip gelen daha sonrada geriye dönmeyen Artvin , Rize ve Trabzonlular.

5- İş için yumuşak ve ılıman iklim nedeniyle Sivas ve yöresinin Ordu iline yakın ilçe ve köylerinden gelenlerden oluşmaktadır.

          Bu kadar renkli bir geçmişe sahip olan Ordu halkının halk oyunları’da oldukça anlamlı , keyifli ve renkli bir tarihe sahiptir. Ordu yöresi halk oyunlarında kimi zaman savaşta geçen bir mücadele’yi, kimi zaman tarlasında fındık toplayan halkın değişik portresini görmek ve kara denizin o insanın  hareketliliği ve neşesinin simgesi olan horonun hareketli oynanışını görmek mümkündür.Ordu ilinin bu ortak noktada oluşu insanlarının ve folklörünün ne kadar geniş olduğunu anlamaya yeterlidir.

 İlimizin değişik ilçe ve köylerinde 1983 yılında yapılan araştırmalarda Ordu ilimizde oynanan bu oyunlar oynandığı  yörenin yada ilçe veya köyün ismini alması için en az dört tane figürünü içinde barındırıyor olması gerekmektedir.Buradaki oyunlar ordunun değişik yörelerinde ilçelerinde ve köylerinde oynanmaktadır.İsimleri geçmese bile Ordunun birçok yerleşim yerlerinden derlenmiştir bunlara birkaç örnek verirsek Akkuş ,Aybastı,Gölköy ve Kumru’ dan oyun ve ezgiler alınmıştır.

ORDU YÖRESİNİN BAŞLICA OYUNLARI

1-PERŞEMBE HORONU

A)Bolaman horonu

B)Mısırlı horonu

2-KIZ HORONU

3-MESUDİYE HORONU

4-ORDU SALLAMASI

5-ÜÇ AYAK (Prasa)

6-LAZUTLAR (Mısır)

7-ORDU KARŞILAMASI

8-KINA

9-KOL OYUNU (Sarhoş karşılaması)

         Bu oyunlarda kullanılan müzikler ve kullanılan ensturumanlar yapılan araştırmalarda belirlenmiştir.Ordu yöresinde halk oyunları çalgıları şunlardır. DAVUL,ZURNA,KAVAL,KLARNET tir.Ayrıca BAĞLAMA da son dönemlerde Ordu yöresi halk oyunları çalgısı olarak kullanılmaktadır.Yine ordu yöresinde halk oyunlarında sözlü ve sözsüz olan müzikleri vardır bunlar TRT tarafından tescillenmiştir

         Bunlardan birkaç örnek verecek olursak OY LAZUTLARIN ALÇAĞI,FINDIK TOPLAYIN KIZLAR ve BAHÇELERDE PIRASA bunların en başta gelenleridir.

          Geleneksel ordu yöresi halk oyunları kıyafetlerine bakıldığında,

KADIN KIYAFETİ; Başta beyaz renkte kenarları oyalı veya pul ile süslü Mermer şahi denilen bir kumaştan çember ile siyah renkte kenarları işlemeli yazma,kırmızı,yeşil ve sarı renklerin hakim olduğu büyük dalları ve gülleri bulunan basmadan dikilen bisiklet yakalı arkadan düğmeli kollu belden kesik etekleri fırfırlı bir elbise(ENTARİ).Elbisenin üstünde japone kollu bele kadar uzanan baklava dilimi desenli içli dışlı bir yelek koyun yününden bir hırka hatta üçetek giyilmektedir.Belde ise yine koyun yününden iki parmak genişliğinde canlı renklerde  bel bağı (KOLAN=bulunmaktadır.

Elbisenin altında diz altına kadar uzanan normal bollukta genellikle yeşil ve siyah renklerin hakim olduğu küçük motifleri olan Pazenden bir Şalvar motif altına girecek kadar uzanan yine koyun yününden canlı renklerde yöresel motiflerle süslü çorap,ayağa manda derisinde yapılan bir Çarık veya sığır derisinde bir yemeni giyilmektedir.

         Kadın takıları ise başta altın veya gümüşten tepelikler, kulaklarda küpeler,boyunda kırmızı kurdela’ya dikilmiş beşi bir yerde,gerdanlıklar,kollarda bilezikler,parmaklarda yüzükler ve eller kınalıdır.

ERKEK KIYAFETİ;Şal kumaş denilen yörede dokunan ve dikilen bir kumaştan yapılmaktadır.Başta kabalak denilen bir başlık,hakim yaka bir gömlek,onun üzerinde avcı yeleği ve aba pantolon yerine ise ayak bileğine kadar uzanan ve gittikçe daralan bel kısmı çok geniş olup yörede dokunan bir uçkur bağı bulunan arkası pileli (ZIVGA ya da Zıpka) belde iki el genişliğinde ve bir buçuk veya iki metre uzunluğunda beyaz koyun yününden kuşak.Ayakta  beyaz koyun yününden örülmüş diz altına kadar uzanan bir çorap onun üstüne giyilen koyu renk koyun yününden örülmüş ayak bileğine kadar uzanan tozluk.Ayakkabı yerine manda derisinden yapılmış bir çarık veya sığır derisinden altı gizli dikiş tekniğiyle (OLTAN)dikilmiş,burnu  hafif kalkık topukta çekecekliği olan bir Çapula veya çizme giyilirdi.

Erkek takıları; Muska, Hamaylı, kılıf içinde kama, Yağdanlık, köstekli saat, GAV ve çakmaklık ,mermilik,kılıflı kırma kaşık,bir buçuk parmak genişliğinde basit tokalı bir kemerden oluşur.      

          A.Güner GÜRGEZOĞL